U rezoluciji usvojenoj 18. januara, navodi se da “EP ponavlja svoj poziv na usvajanje ciljanih sankcija protiv destabilizirajućih aktera u BiH, uključujući one koji ugrožavaju njen suverenitet i teritorijalni integritet, posebno Milorada Dodika”.
U izjavi za agenciju Srna, Dodik je rekao da je sankcionisanje “znak nemoći, a ne nadmoći”.
“BiH nije invalidnija nego što bi inače bila, evropski put nije doveden u pitanje, nije doveden u pitanje njen teritorijalni integritet, pa me živo zanima šta je inspirisalo evroparlamentarce da predlože jednu takvu mjeru”, rekao je Dodik.
Dodao je da “bira da odlučuje slobodno i prema svojoj savjesti”, te da “poštuje sve pravne akte RS i BiH”.
“Ako zbog toga treba da budem kažnjen neka budem, ali bar da se jasno kaže i zna da sam kažnjen jer sam mislio svojom glavom, poštovao Ustav i rukovodio se nacionalnim interesima”, kazao je predsjednik RS.
Šta kaže opozicija?
Predstavnici opozicije iz Republike Srpske kažu da se ništa u Bosni i Hercegovini neće drastično promijeniti, nakon što su predložene sankcije za Dodika.
Jedan od lidera opozicije u RS, Branislav Borenović, poslanik u Predstavničkom domu Parlamenta BiH i predsjednik Partije demokratskog progresa, za Radio Slobodna Evropa (RSE) kaže da je to “viđeno mnogo puta”.
On ocjenjuje da će Milorad Dodik i dalje da se “dodvorava javnosti RS i dodjeljuje ordenje Putinu, a sutradan svi ti njegovi puleni, koji su sa njim bili na toj ceremoniji, da idu na skijanje u Italiju, Francusku, Austriju, šoping po Milanu”.
“Ništa suštinski se neće promijeniti, Dodik i dalje apsolutno vlada, sa njim ljudi iz EU redovno sjedaju, sa njim dogovaraju neke evropske agende, za koje znamo koliko su daleko. Dalje su nego što je to bilo prije 10 godina”, upozorava Borenović.
Kaže da treba “sačekati i vidjeti” konkretne korake, jer je do sada bilo mnogo rezolucija deklarativnog karaktera.
“Ja još nisam čuo neki zvanični stav Evropske komisije, izvršnih tijela EU, koje bi posegnule za nečim što bi bilo ipak vrlo ozbiljno za pojedince iz BiH”, istakao je Borenović.
Vlast u RS: Pogrešan osnov za sankcije
Snježana Novaković Bursać, novoizabrana delegatkinja u Domu naroda BiH i članica Predsjedništva Dodikovog Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), ocjenjuje za RSE da je “preporuka zasnovana na pogrešnim osnovama”.
“Niti jedna aktivnost Milorada Dodika nije usmjerena na secesiju, nego naprotiv na uspostavljanje Ustavom definisanih odnosa, što znači vladavina prava”, naglašava Novaković Bursać.
Ona smatra da je pred BiH ali i EU period “dokazivanja ko je spreman da poštuje te temeljne principe”. Ističe da njena partija jeste, te da pokušava da se izbori za to.
Predsjednik Narodne skupštine RS i lider stranke Ujedinjena Srpska koja je u koaliciji sa SNSD-om, Nenad Stevandić, kaže za RSE da se “protivi bilo kakvom sankcionisanju bilo kojeg funkcionera koji ima izborni legitimitet”.
“Tumačenja ko ugrožava teritorijalni integritet BiH su uglavnom pogrešna i zlonamjerna. Više ugrožavaju teritorijalni integritet oni koji se zalažu za ukidanje RS, i koji to rade u kontinuitetu svakodnevno, nego oni koji kao reakciju na to kažu ‘da ćemo se mi otcijepiti'”, izjavio je Stevandić.
On tvrdi da je u Evropskom parlamentu na djelu “politička haranga koja nas iz RS stalno pokušava staviti u kontekst koji mi uporno izbjegavamo”.
Ističe takođe da odlikovanje koje je Milorad Dodik 8. januara dodijelio ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu ne može da se stavlja u kontekst ukrajinske krize, jer, kako kaže, RS i Rusija imaju odnose koji su “stariji od ukrajinsko-ruskog rata”.
“Mislim da trebamo reset odnosa sa EU, mislim da se trebamo svi založiti da EU bolje razumije procese u BiH, i naravno da bolje razumije reakcije iz RS”, kazao je Stevandić.
Prema njegovom stavu, prethodne odluke o sankcijama protiv Dodika, američke i britanske, pokazale su se “kontraproduktivnim”.
O kakvoj je rezoluciji riječ?
Sve države članice EU se u rezoluciji pozivaju da obezbijede da Savjet EU usvoji sankcije protiv Dodika.
Rezolucije EP-a imaju političku simboliku, ali nisu pravno obavezujuće za evropske institucije niti države članice.
Autor Rezolucije, evropski zastupnik Dejvid Mekalister (David McAllister) prije glasanja je upozorio da EU mora da bude aktivna u svim zemljama Zapadnog Balkana kako bi se suprotstavili destabilizujućoj i negativnoj propagandi i lažnim vijestima koje posebno dolaze iz Rusije.
Sveobuhvatne sankcije protiv Dodika prethodno su zatražili 12. januara poslanici u EP koji se direktno bave Bosnom i Hercegovinom.
Oni su konstatovali da je “pređeno nekoliko crvenih linija” i da je Dodik izjavama i postupcima “de facto dezavuirao” politički sporazum o formiranju vlasti u BiH koji je potpisao u junu prošle godine.
Zahtjev je uslijedio nakon što je 9. januara u Istočnom Sarajevu, predratnom dijelu glavnog grada BiH a danas teritoriji RS, održana zvanična proslava Dana Republike Srpske.
Ovaj datum kao Dan RS je Ustavni sud BiH tri puta proglasio neustavnim, a “Venecijanska komisija” diskriminatornim.
Sankcije SAD i Velike Britanije
Dodik je već od ranije na listi sankcionisanih osoba Sjedinjenih Američkih Država i Velike Britanije.
On je od 5. januara 2022. godine na proširenoj listi sankcija za djela korupcije američkog Ministarstva finansija.
“Destabilizujuće koruptivne aktivnosti Milorada Dodika i pokušaji urušavanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, motivisani vlastitim interesom, ugrožavaju stabilnost Bosne i Hercegovine i cijele regije”, saopštio je tada podsekretar američkog ministra trezora za terorizam i finansijske obavještajne službe Brajan (Brian) E. Nelson.
Sva imovina i prava na imovinu pojedinca ili subjekta pod sankcijama, a koja se nalaze u SAD ili ih posjeduje ili kontroliše državljanin SAD-a, blokirani su i moraju biti prijavljeni Ministarstvu trezora, odnosno OFAC-u.
Blokirani su i subjekti u direktnom ili indirektnom vlasništvu jedne ili više blokiranih osoba, u iznosu od 50 odsto ili više.
Od 11. aprila 2022, Dodik je zajedno sa tadašnjom predsjednicom RS, današnjom članicom Predsjedništva BiH, Željkom Cvijanović, stavljen na listu sankcionisanih osoba Velike Britanije zbog “pokušaja da naruše legitimitet i funkcionalnost države BiH”.
Sankcije uključuju zabranu putovanja i zamrzavanje imovine, a tada je britanska vlada naglasila da to “nisu sankcije protiv Republike Srpske, niti njenih građana”.
Britanske sankcije znače da Dodik i Cvijanović neće moći putovati u Veliku Britaniju, niti koristiti ili pristupiti bilo kojoj imovini koju eventualno posjeduju u toj zemlji.
